Και αισίως φτάνουμε ένα βήμα πριν τη λήξη της χειρότερης αρχής μιας δεκαετίας που θα μπορούσε να συμβεί ποτέ. Χριστούγεννα, μια εποχή που αν δεν είχαν έτσι όπως έχουν τα πράγματα, λογικά θα μπορούσαμε να είμαστε με κόσμο, να φάμε, να πάμε βόλτα, να αισθανθούμε μια κάποια ζεστασιά την οποία δικαιούμαστε, έστω κι αν ο κυνισμός μιλά περί «επίπλαστου δημιουργήματος». Τα πράγματα, όμως είναι διαφορετικά και η όποια κοινωνικοποίηση θα περιλαμβάνει κωδικό 6 και περιορισμένο αριθμό ατόμων. Δυστυχώς. Για να μην αναφερθούμε σε υπερκαταναλωτισμό, εκεί θα γελάσουν και οι πέτρες σαν τον Αϊ Βασίλη.
Οπότε τι μας μένει; Ταινίες. Ταινίες που ενδεχομένως έχουμε βαρεθεί να βλέπουμε, που είναι τόσο συνώνυμες των Xριστουγέννων (ή και όχι) σε σημείο πρώτα να σκεφτόμαστε αυτές και μετά στολισμένα δέντρα. Που, όμως, ακόμα και αν τα πράγματα παίρνουν την κατιούσα και μένουμε κλεισμένοι εντός τεσσάρων τοίχων, μπορούν να μας δώσουν μια κάποια ζεστασιά και να αισθανθούμε σαν πράγματι να είναι the season to be jolly. Με αυτά κατά νου, μετράμε οχτώ must χριστουγεννιάτικες φιλμικές επιλογές που μπορούν να κάνουν ακριβώς αυτό. Λείπει μια όμως την οποία δεν ήμασταν σίγουροι αν έπρεπε να τη βάλουμε στην προηγούμενη, πιο spooky γιορτή ή εδώ. Υπομονή μέχρι ανήμερα τα Χριστούγεννα, όταν και κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο του Depart ο Αϊ Βασίλης θα έχει αφήσει ένα κοκκαλιάρικο δώρο με μαύρο περιτύλιγμα.
Home Alone 2 του Chris Columbus (1992)
Χριστούγεννα χωρίς τις εφευρετικές παγίδες του Kevin McCallister, τις υστερίες του Joe Pesci και την απύθμενη βλακεία του Marv δεν υπήρχαν από τότε που με θυμάμαι. Η ιδανική ταινία για να δεις αν είσαι παιδί των 90s όταν είναι Χριστούγεννα, ακόμα και αφότου έχουν περάσει τα χρόνια και πλέον κάτι λείπει από την αθωότητα του τότε. Θα μου πείτε «γιατί όχι το 1;». Όσο και να το αγαπώ και το πρώτο, αυτό είδα πρώτο και ακόμα και αν δεν καταλάβαινα τις αναφορές στο πρώτο, το λάτρεψα. Οι λόγοι; Πολλοί. Θες ότι η χριστουγεννιάτικη Νέα Υόρκη είναι το όνειρό μου και ένα είδος safe space από τα μικράτα μου; Θες την τραγική φιγούρα της κυρίας με τα περιστέρια που παίρνει την ήδη σπαραξικάρδια φιγούρα του γέρου από την πρώτη ταινία, την επεκτείνει και δείχνει τη λυπητερή μεριά των Χριστουγέννων με ένα μήνυμα κατανόησης; Ή τη συγκίνηση που ακολουθείται από πώρωση στο Christmas Star-Preparing The Trap του John Williams; Τα γράφω και ανατριχιάζω. Γιατί, τελικά, το Home Alone 2 δεν είναι μόνο η ταινία που εμφανίζεται ο Donald Trump, αλλά και ένα αγαπημένο φιλμ για την αγαπημένη μου εποχή του χρόνου.
The Muppet Christmas Carol του Brian Henson (1992)
Μικρός είχα έρωτα με τα Muppets, ένας έρωτας που καλά κρατεί μέχρι τώρα. Αν ήθελα μια βιντεοκασέτα στη ζωή μου, αυτή ήταν η εκδοχή της ιστορίας του Charles Dickens με πρωταγωνιστές τους αγαπημένους μου χαρακτήρες. Και τελικά μπόρεσα να τη δω το 1998, όταν την πρόβαλλε το Mega και ένας καλός οικογενειακός φίλος μας την έγραψε όσο λείπαμε εκτός Αθηνών. Ακόμα και σήμερα, η κωμική αφήγηση των γεγονότων από τον Gonzo (σε ρόλο Charles Dickens) και τον Rizzo να του σπάει τα νεύρα, ο Michael Caine σε ρόλο Ebenezer Scrooge, ο Statler και ο Waldorf ως Marley and Marley, ο Kermit με την Miss Piggy ως οικογένεια Cratchit και όλοι οι υπόλοιποι χαρακτήρες σε κομβικούς ρόλους περιστρέφονται γύρω από μια αγαπημένη, ενίοτε πικρή, ενίοτε τρομακτική αλλά πάνω απ’ όλα τρυφερή ιστορία, διανθισμένη με χιούμορ. Που μου ζεσταίνει την καρδούλα και με κάνει να συνειδητοποιώ ότι ο (εκλιπών και τότε) Jim Henson ήταν μια ιδιοφυία και του οφείλω πολλά. Ακόμα και σήμερα, μέρος της αθωότητάς μου το ξαναβρίσκω εκεί.
Tokyo Godfathers του Satoshi Kon (2003)
Τον Satoshi Kon τον ξέρουμε κυρίως από τις δημιουργίες του που παίζουν με τα όρια της πραγματικότητας και μας καίνε με τον πιο ψυχεδελικό τρόπο τον εγκέφαλο. Πριν, όμως, παραδώσει το κύκνειο άσμα του Paprika και πριν σκηνοθετήσει τον εφιάλτη του Paranoia Agent, είχε εξερευνήσει την ανθρώπινη πλευρά του μέσα από ένα ενήλικο παραμύθι με φόντο τα Χριστούγεννα. Τρεις άστεγοι προερχόμενοι από διαφορετικά backgrounds βρίσκουν ένα μωρό στα σκουπίδια. Αποφασίζοντας να πράξουν το σωστό ακόμα και μέσα σε δύσκολες συνθήκες επιβίωσης, ξεκινάνε την αναζήτηση για τους γονείς του μωρού, κάτι που θα τους οδηγήσει σε μια σειρά περιπετειών που δεν περίμεναν. Δένοντας τη χριστουγεννιάτικη κατάνυξη με τη σκληρή πλευρά της κοινωνίας και με μια αδάμαστη φαντασία, ο Kon δημιούργησε μια ταινία που μπορεί να μην αποτελεί μια τυπική προβολή, αλλά κυοφορεί το μήνυμα αγάπης που διατηρούν τα Χριστούγεννα σε αυτούς που παραμένουν αθώα ρομαντικοί, χωρίς ποτέ να μη δείχνει αγάπη για τους ετερόκλητους χαρακτήρες του.
Φοίβος Κρομμύδας
Christmas Chronicles του Clay Kaytis (2018)
Η πιο αναμενόμενη ίσως επιλογή, μια πρόσφατη κυκλοφορία του Netflix (2018), που έβγαλε φέτος το δεύτερο μέρος της. Ο Kurt Russell είναι ο Αγιος Βασίλης που δεν ξέραμε ότι θέλουμε. Πιο σαρκαστικός, κουλ και ταυτόχρονα με μπόλικα στοιχεία από την κλασική φιγούρα του Αγίου όπως την έχουμε συνηθίσει, προσπαθεί να σώσει τα Χριστούγεννα όταν το έλκηθρό του συντρίβεται χάρη στην ακούσια εμπλοκή δυο ορφανών από πατέρα παιδιών που είναι και το κύριο φόκους της ιστορίας. Η πίστη στα Χριστούγεννα, μια απλή τυπική εορταστική ατμόσφαιρα κι ένας Russell να το καταδιασκεδάζει. Μια -ευχάριστα- ασφαλής επιλογή για όλους.
Jingle All the Way του Brian Levant (1996)
Απλά πράγματα. Η οδύσσεια ενός πολυάσχολου πατέρα για να βρει παραμονή Χριστουγέννων τη φιγούρα του Turbo Man για το γιο του, κάτι που φυσικά θέλουν όλοι τα Χριστούγεννα. Μια ταινία στην οποία τραβάει όλα τα φώτα ο Arnold Schwarzenegger, που αφενός είναι λογικό, αλλά από την άλλη έχουμε κι ένα εξαιρετικό καστ να τον υποστηρίζει. Με πρώτο και καλύτερο τον αδικοχαμένο (η τελευταία του ταινία πριν τη δολοφονία του) Phil Hartman, ως γείτονα που έχει βάλει στο μάτι την οικογενειακή ευτυχία του Arnold, αλλά και τους Sinbad και Jim Belushi ως κάποια από τα εμπόδια που πρέπει να διανύσει ο πρωταγωνιστής για να βρει επιτέλους το πολυπόθητο παιχνίδι. Μια ταινία στην οποία συν τοις άλλοις, ο Arnieι ρίχνει μπουκέτο σε έναν τάρανδο και φυσικά όπου αντηχεί για πάντα στ’ αυτιά μας η ατάκα “Put the Cookie Down”.
Joyeux Noel του Christian Carion (2005)
Θα ήταν αδύνατο να μη συμπεριλάβω αυτή την ταινία. Απότομη αλλαγή ατμόσφαιρας, το ξέρω, αλλά μια από τις πιο δυνατές εικόνες του μυαλού είναι η ανθρωπιά των Χριστουγέννων όπως εκείνη πηγάζει μέσα στις πιο απάνθρωπες συνθήκες που μπορούμε να φανταστούμε. Η ανακωχή του 1914, των πρώτων Χριστουγέννων που έκαναν οι φαντάροι του Μεγάλου Πολέμου (Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος) όταν και βγήκαν από τα χαρακώματά τους, συναντήθηκαν, μίλησαν, αντάλλαξαν φωτογραφίες, έθαψαν τους νεκρούς τους και για ένα βράδυ, ο αέρας δεν είχε πολυβόλα και σράπνελ, αλλά χριστουγεννιάτικους ύμνους. Μια καλοδουλεμένη ταινία, γλιστράει σε λίγα σημεία προς τον υπερβολικό συναισθηματισμό, αλλά καταφέρνει να κρατήσει και να προβάλλει και τις δυο πλευρές της παράνοιας: Από τη μια, η ανθρώπινη όψη κι από την άλλη η παράνοια, με αρκετούς από τους συμμετέχοντες σε αυτή την προσωρινή ανακωχή να υποβαθμίζονται, μετατίθενται και γενικά να ψέγονται γιατί υπήρξαν άνθρωποι. Τα Καλά Χριστούγεννα των φαντάρων θα αργούσαν να έρθουν στην πραγματικότητα, αλλά το σπάσιμο της σφαγιαστικής νόρμας θα είναι για πάντα ένα σύμβολο-αγκάθι στη γκριζάδα του θανάτου.
Κώστας Χανδρινός
A Christmas Story του Bob Clark (1983)
Είναι μερικές ταινίες που με αγγίζουν τα μέγιστα. Είναι κι άλλες που μπορεί να αγγίζουν όλη την κοινωνία που ζούμε με μοναδικό τρόπο και τρυφερότητα. Εδώ έχουμε και τα δύο. Καθώς τα Χριστούγεννα πλησιάζουν, ο Ralphie είναι ένα πιτσιρίκι που το μόνο πράγμα που θέλει απ’ τη ζωή του είναι ένα αεροβόλο. Και θα κάνει τα πάντα για να το πάρει. Όλα αυτά μας τα αφηγείται ο μεσήλικας Ralphie, με παιγνιώδη διάθεση αλλά και τη σοφία που φέρνουν τα χρόνια. Μες στην ταινία έχουμε την ψυχολογία γονιών και παιδιών δοσμένη μέσα από ένα όσο χωράει καρτουνίστικο σενάριο ώστε να έχουμε μια σχετική επαφή με την πραγματικότητα αλλά και την αντίστοιχη σκηνοθεσία. Παρόλο που κάτω απ’ τα ξεκαρδιστικά σκηνικά της ταινίας υποβόσκει η σαπίλα της πατριαρχίας και του καπιταλισμού, όταν φτάνουμε στο τέλος έχουμε γελάσει με τα χάλια μας μ’ αυτό το αξέχαστο παραμύθι και το «αυτοί είμαστε» είναι πιο γλυκό από ποτέ. Να μην ξεχάσω την μεγαλύτερη και χαρακτηριστικότερη προοικονομία στην ιστορία του κινηματογράφου, η οποία και… Ε θα δείτε. Μην χαλάσουμε και το τέλος.
It’s A Wonderful Life του Frank Capra (1946)
Το χιόνι πέφτει στη μικρή Αμερικάνικη πόλη και ολάκερη προσεύχεται για τον George Bailey. Ο ίδιος ο τριαδικός Θεός δεν θα διστάσει και κάθε προσευχή θα εισακουστεί. Έναν άγγελο θα στείλει, τον πιο σημαντικό φίλο που ο Bailey θα βοηθήσει, τα φτερά του να πάρει, σημαντική καταξίωση στην αιώνια ζωή. Μα ποιος είναι ο George Bailey και τι έκανε στη δική του Θαυμάσια Ζωή; Μα ο George είναι φυσικά ο άνθρωπος που ζούσε για τους άλλους κάθε στιγμή. Ο George τα έβαλε με της πόλης τον βγαλμένο από καρτούν γαιοκτήμονα καπιταλιστή. Που ανταγωνιζόταν τον πατέρα του George μια ζωή και έφτασε τον ίδιο τον George στο χείλος πάνω απ’ την καταστροφή, την αυτοκτονία, την ύστατη στιγμή. Ο George θυσίασε κάθε του στιγμή για να δώσει σπίτι σε κάθε μεροκαματιάρη και με την ίδια συμπόνια να φροντίσει κάθε αλήτη. Κάθε πνοή του George κάνει κάθε μικρή του πράξη μεγάλη κι ας πάει ο γαιοκτήμονας να τον βγάλει ληστή. Γιατί ο George έχει μια μεγάλη οικογένεια, όλη την πόλη τη μικρή. Κι αγαπά το πρώτο του αφεντικό που τον χτύπαγε στο κακό του το αυτί όσο αγαπά τη γυναίκα του που ήθελε να της χαρίσει το φεγγάρι για να το καταπιεί. Ο George είναι ο φάρος, η ελπίδα, ένα πρότυπο και αδελφός για κάθε άμοιρο της πλάσης δουλευτή. Πάμε λοιπόν φίλοι να προσπαθήσουμε κι ίσως τα πράματα πάρουν άλλη τροπή, παρά τον κάθε καπιταλιστή και τη λαιμητόμο που είναι η φυλακή. Ο George δείχνει το δρόμο απ’ το ’46 και ες αεί, πάμε λοιπόν όλοι μαζί γιατί τα πλούτη είναι οι φίλοι και σ’ όλους μας αξίζει Μια Θαυμάσια Ζωή. Πάμε σαν τον George τον ανθρωπιστή. Merry Christmas!
Στέφανος Αρταβάνης
