Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες κινηματογραφικές λίστες είναι αυτή των Χριστουγέννων. Γλυκές, όμορφες ταινίες που σε ζεσταίνουν για το εορταστικό κλίμα. Ακόμα κι αν η θεματική τους είναι λίγο πιο εκτός ρυθμού της εποχής. Ή μάλλον, κυρίως όταν είναι λίγο εκτός ρυθμού της εποχής. Γιατί αυτή εδώ η λίστα που θα δείτε παρακάτω είναι γεμάτη με ταινίες που ναι μεν διαδραματίζονται στις γιορτές, αλλά το αποτέλεσμα δεν είναι πάντα το καλύτερο δυνατό-εορταστικό. Ωστόσο, οι ταινίες αυτές κάτι έχουν που σε τραβάνε να τις δεις στις γιορτές και το εορταστικό παρασκήνιο δεν είναι ο μόνος λόγος. Αφήσαμε εκτός λίστας, αλλά αναφέρουμε τιμητικά τα Χάρι Πότερ (ειδικά τα δυο πρώτα “μυρίζουν” Χριστούγεννα σε αρκετές σκηνές) και φύγαμε για μια αξέχαστα σκεβρωμένη οχτάδα με χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια.
The Nice Guys - Shane Black, 2016
Ο Shane Black είναι ο σκηνοθέτης που έχει ασχοληθεί με τα Χριστούγεννα χωρίς να κάνει χριστουγεννιάτικες ταινίες όσο κανείς άλλος. Με τα Lethal Weapon, Kiss Kiss Bang Bang και Iron Man 3 το βιογραφικό του μιλάει από μόνο του. Αρέσκεται και στο να χρησιμοποιεί αταίριαστα δίδυμα πρωταγωνιστών κι εδώ έχουμε το αγαπημένο μου. Ο Holland March του Ryan Gosling είναι τόσο ανεύθυνος αλλά και τόσο αξιολάτρευτος και ο Jackson Healy του Russell Crowe τόσο σκληρός αλλά στη βάση του τόσο καλόκαρδος που δεν μπορείς παρά να θες να τους κάνεις μια αγκαλίτσα. Δυο ψάρια έξω απ’ τα νερά τους σε έναν 70’s neo-noir ιστό οικολογικής αντί-καπιταλιστικής κριτικής του οποίου τον αριθμό των θυμάτων ξεπερνάνε μόνο τα γέλια που θα έχετε ρίξει μέχρι το τέλος της πλοκής. Η τυχαιότητα ως είθισται στο genre μαζί με μια συνολική καρτουνίστικη προσέγγιση που φτάνει τα όρια του σουρεαλισμού δημιουργούν ένα απ’ τα πιο διασκεδαστικά ποτ-πουρί αφηγηματικών στοιχείων και μέσων για να απολαύσουμε. Η συγκρατημένη χρήση των Χριστουγέννων δε, αποτελεί ένα όμορφο κερασάκι στην τούρτα ως νοηματοδότηση της αλλαγής και της κάθαρσης που μπορεί να φέρει αυτή η μαγική εποχή.
Bad Santa - Terry Zwigoff, 2003
Η αγαπημένη μας χριστουγεννιάτικη ταινία σαν οικογένεια. Μη με ρωτάτε σε τι σπίτι μεγάλωσα. Πέραν απ’ την πλάκα όμως εδώ έχουμε τον Terry Zwigoff, δηλαδή τον σκηνοθέτη των αγαπημένων outsider στη σαπίλα της Αμερικής, στο πιο διαχρονικό του πόνημα. Η ιστορία του αλκοολικού διαρρήκτη 'Αγιου Βασίλη Willie (Billy Bob Thorton), του βοηθού του αλλά στην πραγματικότητα αφεντικού του Marcus (Tony Cox) και του πιτσιρικά (Brett Kelly) που θα κάνει τον Willie να νιώσει λίγη αγάπη είναι ένα παραμύθι που είναι τόσο σκοτεινό όσο είναι και γλυκό. Ρεαλιστικοί αλλά ιδιοσυγκρασιακοί χαρακτήρες, αξέχαστες ατάκες και μια σκηνοθεσία που στάζει μαύρη ειρωνεία συνθέτουν μια απ’ τις πιο Coen ταινίες που δεν έφτιαξαν οι Coen (διόλου τυχαίως είναι παραγωγοί όμως) και κάτι που μπορείτε να δείξετε στα ανίψια σας ως κουλ θείοι πίσω απ’ την πλάτη της μάμας.
Στέφανος Αρταβάνης
Merry Christmas Mr Lawrence - Nagisa Oshima, 1983
Ο Nagisa Oshima, πέρα από το μαύρο πρόβατο του ιαπωνικού κινηματογράφου και πατέρας του ιαπωνικού νέου κύματος, ήταν ένας δημιουργός που τόλμησε να αντιμετωπίσει κατάματα τα θέματα-ταμπού της ιαπωνικής κοινωνίας. Το σεξ, την ιστορία, την καταπιεστική δομή της κοινωνίας, την Αριστερά, τις οπισθοδρομικές πρακτικές. Χρειάστηκε, μάλιστα, να απευθυνθεί στο εξωτερικό για να δημιουργήσει κάποια από τα πιο φιλόδοξα φιλμ του που στα χέρια των ιαπωνικών στούντιο δε θα τύγχαναν κυκλοφορίας. Έτσι, στην τρίτη μη-ιαπωνική παραγωγή του, διασκευάζει το The Seed And The Sower του Sir Laurens Van Der Post και καταπιάνεται με το θέμα των εγκλημάτων της χώρας του κατά το Β’ Παγκοσμιό Πόλεμο καθώς επίσης και με τον ομοφυλοφιλικό έρωτα. Με ένα all-star cast που περιλαμβάνει ως προεξάρχοντες τον David Bowie, τον Ryuichi Sakamoto και τον Takeshi Kitano, δημιουργεί μια ταινία εντελώς αντι-χριστουγεννιάτικη, μέχρι να το θυμηθείς ότι αυτά είναι ένας από τους κινητήριους μοχλούς της πλοκής. Και ενώ στο παρελθόν έχει υπάρξει αποστασιοποιημένος και συμβολικός, εδώ υιοθετεί μια πρωτόγνωρη ανθρωπιά που σου τσακίζει την καρδιά.
Black Christmas - Bob Clark, 1974
Σε κάποια βιντεοκασέτα κάπου στο δημοτικό θυμάμαι να παίζει ένα τρέιλερ μιας ταινίας που πολύ με αναστάτωνε. Ανάσες, κάλαντα, κραυγές, αιματοχυσία, σκοτάδι και ένα σχεδόν απειλητικό πλάνο ενός κοιτώνα. Αυτό ήταν το Black Christmas, ένας άτυπος πρόγονος των slasher ταινιών δια χειρός Bob Clark, τέσσερα χρόνια πριν ο John Carpenter σκηνοθετήσει το Halloween. Παραμονές Χριστουγέννων, ένας πανεπιστημιακός κοιτώνας γυναικών αρχίζει να λαμβάνει μερικά από τα πιο ανατριχιαστικά τηλεφωνήματα που θα μπορούσε να λάβει άνθρωπος. Σιγά-σιγά, τα μέλη του αρχίζουν να εξαφανίζονται και οι υποψίες περί ενός αγνώστου κατά συρροήν δολοφόνου ενισχύονται. Η πρωτοπρόσωπη κάμερα, οι φρικαλέοι θάνατοι, οι απόκοσμες κραυγές και αυτή η ηρεμία που κάθε άλλο παρά γαλήνια είναι, την κατατάσσουν ως την απόλυτη εναλλακτική πρόταση στο θέμα των χριστουγεννιάτικων ταινιών. Αγνοήστε το remake του 2006 και του 2019, εδώ είναι όλος ο τρόμος. Περιττό να πω πως τη βλέπω κάθε Χριστούγεννα.
Φοίβος Κρομμύδας
Edward Scissorhands -Tim Burton, 1990
Χριστούγεννα χωρίς Tim Burton δε γίνονται. Τον τιμήσαμε πρόσφατα, αλλά δε θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα. Κι ενώ θα μπορούσαμε να βάλουμε κάποια άλλη ταινία του, ειδικά το Batman Returns, αυτό θα γίνει σε ξεχωριστό αφιέρωμα. Γιατί αυτό που μετράει, είναι η αμιγώς χριστουγεννιάτικη ιστορία της αποδοχής που κρύβεται εδώ. Του παιδιού που είναι διαφορετικό από τα υπόλοιπα (Johnny Depp), η βαθιά υποκρισία της προαστιακής γειτονιάς και ο χορός της Winona Ryder κάτω από το τεχνητό χιόνι των ψαλιδιών με καρδιά είναι αρκετά για να σε λιώσουν συναισθηματικά. Αν όχι, τότε έρχεται η θεσπέσια μουσική του Danny Elfman και το κάνει χωρίς φόβο και πάθος.
Gremlins - Joe Dante, 1984
Η πιο γλυκιά ταινία τρόμου που θα μπορούσατε να δείτε. Tα αξιολάτρευτα mogwai, “τερατάκια”, “μοχθηρά πνεύματα”, “διάβολος”, σύμφωνα με την Καντονέζικη προέλευση της λέξης, σπέρνουν τον τρόμο με μπαγκράουντ τη γιορτή των Χριστουγέννων. Μια ιδανική μείξη τρόμου και κωμωδίας, με το Joe Dante να ειδικεύεται σε αυτό, όπως και στα Innerspace, The ‘burbs αλλά και το σίκουελ των Gremlins. Δείτε το, αλλά μην ξεχνάτε, όχι νερό, όχι τάισμα μετά τα μεσάνυχτα και όχι έκθεση στον ήλιο. You have been warned.
Silent Night, Deadly Night - Charles E.Seller Jr., 1984
Θα είμαι ειλικρινής, είναι μια σκληρή ταινία λόγω του συμβολισμού της, αλλά μόνο και μόνο λόγω των αντιδράσεων έχει ξεκάθαρα μια θέση στη λίστα. Όχι τόσο εντυπωσιακό όσο το Black Christmas που είδαμε πιο πάνω, αλλά∙ τα slasher της δεκαετίας του ‘80 έχουν τη δική τους γοητεία, αισθητική και ελαφρότητα (με την καλή έννοια). Και μια απόλυτα υπέροχη δυνατότητα προσαρμογής σε κάθε συνθήκη. Αυτή τη φορά, ο τρόμος προσαρμόζεται στα Χριστούγεννα, με το νεαρό Μπίλι να πάσχει από μετατραυματικό σοκ, βλέποντας έναν άνδρα ντυμένο 'Αγιο Βασίλη να σκοτώνει την οικογένειά του. Και φυσικά, χρόνια μετά, “λυγίζει” και κάνει το ίδιο ακριβώς πράγμα. Αιρετικό, προκάλεσε τη μήνι πολλών, ειδικά του κινηματογραφικού δίδυμου κριτικών Gene Siskel και Roger Ebert, που διάβασαν τα ονόματα των συντελεστών και αποκάλεσαν τα λεφτά που θα έβγαζαν ως “ματωμένα”.
Die Hard - John McTiernan, 1988
Εντάξει, νομίζω δε χρειάζονται πολλές συστάσεις για τον αδιαμφισβήτητο βασιλιά των Χριστουγεννιάτικων ταινιών που δεν είναι ακριβώς Χριστουγεννιάτικες, αλλά τελικά είναι (βγάζει νόημα όλο αυτό, το ξέρω). 'Αλλωστε, δεν είναι Χριστούγεννα αν δε δεις το Hans Gruber του Alan Rickman να κρατά ομήρους στη Νακατόμι Πλάζα την περίοδο των γιορτών και το John McClane του Bruce Willis να είναι το μόνο του εμπόδιο. Now I have a machine gun, ho-ho-ho. Κι εμείς, Χριστούγεννα.
Κώστας Χανδρινός
