Ειμαρμένη, karma is a bitch, διαλεκτική, συμπαντική φάρσα, πείτε όπως θέλετε, πλέον γνωρίζουμε ότι ο κόσμος, αυτό το «'Απειρον διατεταγμένον και κεκοσμημένον», έχει την τάση να μας φέρνει «κατάμουτρα» γεγονότα μέχρι να βγάλουμε τα πρέποντα συμπεράσματα.
Ελλάδα, σωτήριον έτος 2021 και ο κόσμος του θεάτρου βομβαρδίζεται από απανωτές καταγγελίες που αφορούν από σεξουαλική κακοποίηση μέχρι εργοδοτική βία. Σε αυτό το φόντο, εμφανίζονται τύποι (θα έλεγα καρικατούρες, αλλά θα προσπαθήσω να κρατήσω χαμηλά τους τόνους) που στο άκουσμα τέτοιων ειδήσεων αναφωνούν γεμάτοι οργή και έκπληξη «Γιατί τώρα;».
Συμμερίζομαι σε έναν βαθμό την πηγαία ανάγκη για απαντήσεις, είναι αυτή που γεννά και τις διερωτήσεις. Συμβαίνει και σε εμένα, μόνο που εγώ αναρωτιέμαι σε εντελώς διαφορετική βάση, ψάχνω απαντήσεις σε ερωτήματα όπως «Γιατί το έκαναν;», «Πώς είναι δυνατόν να κοιμάσαι κάθε βράδυ έχοντας διαπράξει κάτι τόσο ειδεχθές;», «Αν το έκαναν στο παιδί σου, πώς θα αντιδρούσες;» και πολλά ακόμα αντίστοιχου συλλογισμού.
Το «Γιατί τώρα;» και τα «Ναι μεν αλλά» μπορούν να ερμηνευθούν στο μυαλό μου με έναν τρόπο. Τέτοια ερωτήματα, ιδίως όταν τίθενται σε δημόσια βήματα, αίρονται από πομπούς που είτε έχουν διαπράξει κάτι αντίστοιχο οι ίδιοι είτε υπό προϋποθέσεις θα ήταν ικανοί να το κάνουν ή τέλοσπαντων δεν κατανοούν τη βαναυσότητα μίας τέτοιας πράξης. Ακόμα και στο τρίτο σύνολο να εντάσσονται, θεωρώ ότι είναι αρκετά εύκολο να βρεθούν δυνητικά στα δύο πρώτα.
Κάποιοι θα λέτε ότι η κατηγορία μου είναι βαριά, θα σας θυμίσω όμως τον Ζακ. Οι ιδιαιτερότητες του Ζακ (Που ούτε ιδιαιτερότητες ήταν εδώ που τα λέμε, δικαίωμα του ήταν), παρουσιάστηκαν από μεγάλη μερίδα της κοινωνίας ως ελαφρυντικά για τη δολοφονία του. Ευτυχώς, υπήρξαν και αυτοί που δε νοιάστηκαν για το αν ήταν γκέι (αναφαίρετο δικαίωμα του), τοξικομανής (που δεν ήταν), εξωγήινος, Έλληνας, ξανθός ή οτιδήποτε άλλο. Ήταν αυτοί που λειτούργησαν σαν έλλογα όντα και διατήρησαν την ανθρώπινη ζωή στο επίκεντρο. Εδώ παρουσιάζονταν έντονα και συνεχώς το ιδεολόγημα «κρίμα, αλλά μπήκε να κλέψει». Πέραν του ότι αποδείχθηκε ότι κάτι τέτοιο δε συνέβη, από πότε ένα χρυσό ρολόι κοστίζει περισσότερο από μία ανθρώπινη ζωή; Και αν το κοστολογείτε παραπάνω, θα το κάνατε και για τη δική σας, και για του φίλου σας, και για του παιδιού σας, και για του/της συντρόφου σας; Γιατί ο Ζακ, για κάποιους ήταν όλα τα παραπάνω.
Επιστρέφοντας στα του θεάτρου, ευτυχώς υπάρχουν και φωνές που δείχνουν τον προοδευτικό χαρακτήρα της Τέχνης. 'Ανθρωποι όπως ο Σκιδαρέσης με το «Σκάστε πια, έχουν δικηγόρο οι θύτες» και ο Τσαφούλιας «Το να αυτοϊκανοποιείσαι μπροστά σε μία έντρομη γυναίκα που με κλάματα στα μάτια προσπαθεί να βγει από πόρτες που έχεις κλειδώσει κι εσύ σε αυτό το θέαμα όχι μόνο να διατηρείς τις αισθήσεις σου, αλλά να φτάνεις και σε κορύφωση, αυτό πώς ονομάζεται;» έθεσαν τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση. Σε αυτήν δηλαδή που ο καλλιτέχνης δε διαχωρίζεται από τις ιδέες του και τις πράξεις του.
Βλέποντας το «Έτερος εγώ» δε μου προξένησε καμία έκπληξη ο λόγος του σκηνοθέτη. Αντίστοιχα, ακούγοντας τις δηλώσεις δημοφιλούς αοιδού κατώτατου επιπέδου, μπορώ να πω ότι δεν ένιωσα καμία έκπληξη που βγήκε και δήλωσε χωρίς αιδώ τη συγκεκριμένη του άποψη, που ούτε για πλάκα δε θέλω να τη συμπεριλάβουμε στα «κιτάπια» μας. Ίσως είναι και «πιο καλύτερα» να συμβαίνουν αυτά – οι δηλώσεις – γιατί ας αναλογιστούμε επιτέλους σε ποιους «ρύπους» δίνουμε αξία.
«Ξεδιπλώνοντας» το πέπλο των δικαιολογιών, υπάρχουν και οι ηθοποιοί που τάσσονται με το «Εμένα γιατί δε μου συνέβη ποτέ;». Αυτοί μου θυμίζουν τους κυρ-Παντελήδες που όταν ο Αλέξης κειτόταν νεκρός από την σφαίρα του κρατικού κατασταλτικού μηχανισμού, ρωτούσαν «Τι δουλειά είχε ένα 16χρονο παιδί στα Εξάρχεια;». Θαρρώ ότι δεν το αντιλαμβάνονται – ή τουλάχιστον έτσι θέλω να πιστεύω – αλλά με αυτήν τους τη στάση τιμωρούν με θανατική ποινή μία βόλτα στα Εξάρχεια και με βιασμό την κοντή φούστα; Πραγματικά αδυνατώ να καταλάβω πώς εννοούν ότι ένας άνθρωπος δίνει δικαίωμα να τον βιάσουν. Θα υποθέσω ότι εννοούν το ελαφρύ ντύσιμο, όμως με αυτήν τη λογική, οι παραλίες θα έπρεπε να έχουν γίνει κέντρα βιασμών. Ομοίως και οι συναυλίες. Όσο περισσότερο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο συμφωνώ με τον Ασίμωφ. Γιατί ναι, ακόμα και οι θεοί υποκλίνονται στη βλακεία του ανθρώπινου είδους. Και για να το κάνουμε λιανά, γυμνός στον δρόμο να κυκλοφορήσει κάποιος, το με ποιον θα συνευρεθεί αφορά αποκλειστικά επιλογή του.
Για το τέλος άφησα τις εξαιρέσεις του Δαρβίνου, αυτούς δηλαδή που λένε «Σε λίγο ούτε φλερτάρουμε δε θα μπορούμε». Θα υπενθυμίσω ότι βρισκόμαστε στο 2021 και πως το φλερτ πλέον δε γίνεται με ρόπαλο – αν γινόταν ποτέ έτσι. Όλοι μας έχουμε φλερτάρει, όλοι μας την έχουμε «πέσει» σε κορίτσια, περιέργως όμως, μηνύσεις και καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση δεν έχουμε όλοι. Βλέπετε, κάποιοι από εμάς, αηδιάσαμε με τους «καρνάβαλους» του Big Brother και δεν ψάξαμε για δικαιολογίες. Γιατί όχι, δεν το λέμε όλοι, για κάποιους το κεφάλι μας δεν αποτελεί απλά προέκταση του αυχένα μας.
Πάμε και στον εντυπωσιακό επίλογο, άφησα αυτούς τους «παλαιάς κοπής» άντρες. Επειδή στο χωριό μου, τη Μάνη, ξέρουμε από άνδρες «παλαιάς κοπής» να σας πω ότι σε αντίστοιχες περιπτώσεις, υπήρχαν δύο τινά. Στο πρώτο, το άτομο που είχε υποστεί τέτοιο διασυρμό, έδινε αυτοβούλως τέλος στη ζωή του και στο δεύτερο, η οικογένεια του θύματος, είχε και αυτή τους δικούς άνδρες «παλαιάς κοπής». Αυτοί λοιπόν, ζητούσαν τα ρέστα και τις περισσότερες φορές τα έπαιρναν, βιαίως. Όχι ότι υπερασπίζομαι τέτοιες λογικές, το αντίθετο, όμως αν θες να αυτοαποκαλείσαι άνδρας «παλαιάς κοπής», να το υποστηρίζεις μέχρι τέλους και όχι κατά το δοκούν. Δυσκολεύει τώρα το πράγμα;
