Στο Depart καλύπτουμε όλες τις τέχνες, σπάνια έχουμε όμως την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουμε με την σύγχρονη τέχνη. Είναι ένας χώρος που προσωπικά πάντα μ’ ενδιέφερε και μες τα χρόνια είχα συχνά πυκνά την ευκαιρία να συναντήσω. Πάντα όμως είχα ένα κενό κατανόησης, μια αποστασιοποίηση σε σχέση με κάποια ταινία, βιβλίο ή μουσικό έργο. Όταν έμαθα για την πρώτη έκθεση του Art Cloud Greece, εγχείρημα διοργανωμένο από το Siena Art Institute, τράβηξε την προσοχή μου. Ένα εγχείρημα διαδραστικής τέχνης επικεντρωμένο στην αγαπημένη μου Αθήνα, με καταλύτες οχτώ νεαρούς καλλιτέχνες μέσω τεσσάρων έργων τους. Μονόδρομος να βρεθώ το Σάββατο που πέρασε στον χώρο τέχνης ΤΟ ΟΧΤΩ και να αποκτήσω μια καινούργια, ρευστή κι οργανική ματιά πάνω στην πόλη που έχω ζήσει μια ολόκληρη ζωή.
Κατηφορίζοντας στο ύψος του Μουσείου και φτάνοντας για πρώτη φορά στο ΟΧΤΩ κατά τις 19:30, μια ώρα μετά την έναρξη της έκθεσης, το πρώτο πράγμα που παρατηρώ είναι η ατμόσφαιρα. Μικρά πηγαδάκια, ομιλίες, ο dj παίζει Aphex Twin, υπάρχει μια ζεστασιά και μια άνεση. Υπάρχει μπουφές, μπύρες και κρασιά, η δομή του χώρου και η σύσταση του κόσμου μου θυμίζουν περισσότερο ένα χαλαρό πάρτι παρά κάποια αποστειρωμένη έκθεση σύγχρονης τέχνης.
Βρίσκω την Ίρις Μπουρνάζου που είναι και ο σύνδεσμος που μ’ ενημέρωσε για το εγχείρημα και την έκθεση, βρίσκουμε και με γνωρίζει με τους συνεργάτες της. Πρώτα μιλάω με τον Αποστόλη Τσαμερτζή, ο οποίος μαζί με τον Σπύρο Ανεμογιάννη έφτιαξαν το Stories of the Athenian Stay. Το έργο τους επικεντρώνεται στην κατακόρυφη και οριζόντια ανάπτυξη της πόλης. Μέσω ενός πάγκου με λεμονάδες, κατακόρυφων προβολών και διαδικτυακών φορμών, έχουν συλλέξει ιστορίες οι οποίες αποτυπώνουν την ιστορία της Αθήνας, πως εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια, πως τα όρια της μεγαλώνουν κι επαναπροσδιορίζονται. Από μεριάς τους παρεχόταν στην έκθεση μια προβολή όπου υπήρχε αρχειακό και μη υλικό αλλά και ηχογραφημένες μαρτυρίες των ανθρώπων που έχουν ζήσει την Αθήνα. Ο παππούλης που άκουσα να μιλάει για την Αθήνα όταν ήταν ακόμα μικρή και ενωμένη κι αναφέρθηκε στο φετίχ των αυτοκινήτων όταν έφτασαν εντός της, άγγιξε κάτι μέσα μου.
Δίπλα του ο Αντώνης Δουρουδής με το έργο @bizzare.painomena σε συνεργασία με τον Φοίβο Χαλκιόπουλο. Δημιουργώντας την διαδικτυακή ομάδα Λέσχη Φίλων Αλλόκοτων Φαινομένων και δημιουργώντας μια διαδρομή στην ευρύτερη περιοχή του Μετς, κάλεσαν τον κόσμο που συμμετείχε στη συλλογή στοιχείων τους να αντιμετωπίσει την πόλη σαν τόπο μυστηριώδη και μυθικό. Στην έκθεση παρείχαν κι ένα εγχειρίδιο εξερεύνησης και σημείωσης τέτοιων φαινομένων, χάραξη προσωπικών διαδρομών απ’ όποιον ενδιαφέρεται να συνεχίσει το έργο. Μέρος του και κομμάτια απ’ την αρχική καταγραφή. Εντυπώσεις, σκέψεις, συναισθήματα και ιστορικά ντοκουμέντα για μια αθέατη στους πολλούς Αθήνα αλλά βίωμα όσων πρόσεξαν, ένιωσαν κι αναρωτήθηκαν.
Αντίστοιχα σε μια διαδρομή βασίστηκε και το Guide to Hive, έργο της Ίριδας και του Κυριάκου Παπαδόπουλου, στο χώρο υπήρχε βίντεο της διαδρομής. Φαινομενικά το πιο απλό από τα έργα με ένα ουσιαστικότατο όμως κείμενο για έναυσμα. Ωθεί τον περπατητή να αναλογιστεί, αν το περπάτημα είναι κάτι παραπάνω από ένας απλός τρόπος μετάβασης. Να το σκεφτεί ως μέσο καταγραφής, κατακερματισμού κι ανασύστασης του χώρου στον οποίον λαμβάνει χώρα. Πως μέσα από την επιλογή των αποσπασματικών εικόνων κι αυθαίρετων διαδρομών δημιουργούνται μοτίβα και βιώματα.
Προσωπικά μου θύμισε την άποψη του αγαπημένου μου συγγραφέα, William S. Burroughs, ότι η σύγχρονη ζωή είναι ένα διαρκές οπτικοακουστικό cut-up, καθόλου ανόμοιου με αυτά που έκανε στα κείμενά του. Τι θα πιάσει η άκρη του ματιού μας, που θα σηκώσουμε το βλέμμα στην πορεία, ποιοι ήχοι θα εισβάλουν στα αυτιά μας, πως θα πατήσουμε το έδαφος και ποιες σκέψεις θα μας δημιουργηθούν από αυτό το πρωτογενές υλικό. Οπτική και θεωρία που κουβαλάω τουλάχιστον τα τελευταία επτά χρόνια διαρκούς περιήγησης στην Αθήνα μας, που συναντήθηκε με το πλαίσιο που έθεσαν η Ίρις και ο Κυριάκος.
Τέλος, αναφορικά με τους οχτώ καλλιτέχνες, συνομίλησα με την Μυρτώ Πατραμάνη και τον Αγγελο Σωτηρίου, οι οποίοι είχαν έργο κάπως διαφορετικό από τα υπόλοιπα, το if you were a food what would you be? Είχε διοργανωθεί ένα δείπνο ανάμεσα σε καλλιτέχνες στο Communitism τους πριν ένα μήνα περίπου, όπου ο καθένας έφερνε το φαγητό με το οποίο ταύτιζε τον εαυτό του, μπορούσαν να φάνε ελεύθερα των υπολοίπων και γνωρίζονταν μεταξύ τους με βάση ό,τι έτρωγαν. Παράλληλα καταγράφηκε φωτογραφικό υλικό που παρουσιάστηκε ως slideshow στην έκθεση καθώς και οι σκέψεις των καλεσμένων ύστερα από το δείπνο σε ένα όμορφο βιβλιαράκι που επίσης υπήρχε στον χώρο.
Σκέφτηκα αμέσως και την ερωτική διάσταση. Φαε με/Να σε φάω
Ξεφυλλίζοντας το έπεσα σ’ ένα σημείο του όπου έγραφε «Αμα ήσουν ναρκοεθισμένος, άστεγος, μητέρα πέντε παιδιών, πλούσιος, σκύλος, φλαμίνγκο, τι φαγητό θα ήσουν;» Όλοι πρέπει να φάμε, από τα πιο πρωτόγονα ένστικτά, ανάγκη και μέγιστη απόλαυση, σίγουρα τα αγαπημένα μας φαγητά αποτελούν κομβικό στοιχείο της υπόστασης μας. Μόλις άκουσα για τη μορφή του έργου, σκέφτηκα αμέσως και την ερωτική του διάσταση. Φάε με/Να σε φάω. Παρόλο που δεν ήμουν στο δείπνο οι φωτογραφίες και τα σχόλια των καλεσμένων, μου έδωσαν μια ζωντανή παλλόμενη εικόνα που στο μεγαλύτερο μέρος επιβεβαίωσε τις σκέψεις μου.
Συνομίλησα και με δύο μέλη του Siena Art Insitute, συγκεκριμένα τον καθηγητή Bernardo Giorgi και την διευθύντρια Miriam Grottanelli de Santi. Αρχικά, όταν ρώτησα τον Bernardo να μου μιλήσει για το project το παρομοίασε με τις ρίζες ενός δέντρου. Με ένα μικρό έναυσμα, έναν σπόρο, κάτι που αναπτύσσεται οργανικά σε όσον χώρο αφήνει το «χώμα» της πόλης, μπορεί να βρει κάποια «πέτρα» ως εμπόδιο, να «βραχεί» λιγότερο ή περισσότερο. Μου έδωσε εικόνα εμπιστοσύνης προς τους καλλιτέχνες και μικρής παρεμβατικότητας.
Αναπτύσσοντας πάνω σ’ αυτό η Miriam παρομοίασε το Ινστιτούτο με τους ανέμους σύνδεσης ανάμεσα σε Ιταλία και Ελλάδα, ανέμους που αποσκοπούν σε κάποια σημαινόμενη αλλαγή. Μέρος της ενεργοποίησης της κοινότητας και αποσκοπώντας σε κοινωνική ευθύνη. Αντιλήφθηκα τι μου περιέγραφαν στο σύνολο της βραδιάς και στο βαθμό που τα έργα εμπλέκουν την κοινότητα, το κοινό δεν είναι παθητικό, είναι μέρος και συνεργάτης του έργου.
Περί τη μέση της βραδιάς η Miriam έδωσε κι ένα σύντομο λόγο. Ευχαρίστησε τον χώρο, του φοιτητές και τους συναδέλφους που έκριναν σωστά πως το εγχείρημα άξιζε να μετουσιωθεί. Τελικώς ευχαρίστησε όλους του Έλληνες φίλους που ήταν απίστευτα υποστηρικτικοί μέσω της σημαντικής σχέσης που έχει αναπτυχθεί και φυσικά, τους οχτώ υπέροχους καλλιτέχνες. Συνέχισε αναφέροντας την στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος που βοηθάει φοιτητές απ’ όλη την Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια, να πραγματοποιήσουν έργα.
Το κοινό δεν είναι παθητικό είναι μέρος και συνεργάτης του έργου
Μίλησε εκ μέρους όλων των καθηγητών αναφορικά με το πως εντυπωσιασμένοι είναι στην σύμπραξη τους με τους φοιτητές. Μια οργανική επέκταση του έργου που κάνουν από τη Σιένα για την Ελλάδα, βήμα βήμα, συναποφασίζοντας και μη γνωρίζοντας τι θα φέρει το μέλλον αλλά σίγουρη πως οι φοιτητές είναι αφοσιωμένοι στο έργο, με ανεξάντλητα όρια που θα τους επιτρέψουν να κάνουν ό,τι θέλουν στη ζωή τους. Μετά το κλείσιμο της, μίλησε κι η Μυρτώ κι ο Σπύρος για την σημαντική και όμορφη καλλιτεχνική εμπειρία που ήταν το εγχείρημα εκπροσωπώντας και τους υπόλοιπους καλλιτέχνες.
Είχαν έρθει και τρεις φίλοι μου στην έκθεση, λιγότερο ή περισσότερο σχετικοί με την σύγχρονη τέχνη. Σίγουρα όλοι μελετήσαμε, απολαύσαμε τα έργα και αναρωτηθήκαμε πάνω τους. Όλος ο κόσμος της έκθεσης μια επέκταση όσων εμπλέκονταν στα έργα, σίγουρα ο σπόρος για τον οποίο μου μίλησε ο Bernardo έβγαλε μεγάλες ρίζες. Δεν ξέρω μακροπρόθεσμα πόσο μπορεί να συντηρηθεί αυτό αλλά σίγουρα για τους τελευταίους μήνες με αποκορύφωση την έκθεση του Σαββάτου, αρκετοί μηχανισμοί της πόλης λαδώθηκαν και κινήθηκαν χάρη στο Siena Art Institute και το Art Cloud Greece. Δεν είναι και λίγο αυτό, για μένα προσωπικά ήταν μια απ’ τις πιο ενδιαφέρουσες κι όμορφες καλλιτεχνικές βραδιές της χρονιάς αλλά κι ένα από τα δυνατά καλλιτεχνικά εγχειρήματα που μ’ έχουν απασχολήσει εν γένει.
Σίγουρα όλοι μελετήσαμε απολαύσαμε τα έργα και αναρωτηθήκαμε πάνω τους
