Nightmare Alley: Το μονοπάτι του χαμένου δημιουργού

03/02/2022

Nightmare Alley του Guillermo Del Toro. Η ελληνική μετάφραση απεφάνθη και το βάπτισε: Το μονοπάτι των Χαμένων Ψυχών. Διόλου κακό σε σχέση με άλλους τίτλους που έχουμε δει κατά καιρούς. H τέχνη της ψευδαίσθησης ως άμεση παράλληλος με την τέχνη του σινεμά, εμφανίζεται κι εξαφανίζεται σαν κόλπο. Η σύγκρουση δύο κόσμων φαίνεται να υπάρχει στο παρασκήνιο αυτού του ενδιαφέροντος φιλμ, το οποίο, εν συγκρίσει με το πρωτότυπο του 1947, πατάει στην ίδια ιστορία, τονίζει όμως διαφορετικά σημεία του μύθου. Η ζωή ενός τυχοδιώκτη, που πιάνει δουλειά σε ένα καρναβάλι στις αρχές της δεκαετίας του ‘30, η σταδιακή μανιπουλαριστική άνοδός του σε πρωτοεξάρχοντα υπνωτιστή/μέντιουμ, ο αδιέξοδος έρωτας με τη νεαρή Μόλι και η πτώση ως απόρροια της αλαζονείας του. Η αισθητική του Ντελ Τόρο, διακριτική αλλά πάντα εμφανής, με αγάπη στο γκροτέσκο και ωραιοποιημένες-παραμυθένιες πινελιές μιας Αμερικής που δεν υπάρχει πια, σε αντίθεση με το φιλμ του ‘47, που ήταν απλώς η πραγματικότητα και η ζωή του τότε.

Το ζήτημα, ωστόσο, δεν είναι η σύγκριση με το αρχικό φιλμ, ούτε να συζητήσουμε για την αξία των ριμέικ, τα οποία θα μπορούσαμε να πούμε πως βρίσκονται στις φλέβες του ίδιου του μέσου. Η επαναδιατύπωση κάποιων ιδεών, το φρεσκάρισμά τους, δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτο, ειδικά σε μια κορεσμένη εποχή από ιδέες. Στο κέντρο όμως βρίσκεται ο δημιουργός. Και η άποψη-εκτέλεση που τυχόν κάνει στο εκάστοτε ριμέικ. Και το Nightmare Alley φαντάζει ακριβώς ως τέτοιο. Έχει άποψη, έχει τα αποτυπώματα του σκηνοθέτη, όπως τα έχουμε συνηθίσει, ενώ φαινομενικά, αν έχεις δει την ταινία του ‘47, τότε μπορείς και να θεωρήσεις ότι έχεις δει αυτή του Ντελ Τόρο.

Εδώ όμως βρίσκεται η διαφορά της ωραιοποίησης ως εποχικού προσδιορισμού. Το Nightmare Alley του Ντελ Τόρο δεν είναι σπουδή πάνω στον πρωταγωνιστή του, ούτε είναι νουάρ με την κλασική έννοια του όρου. Οι χαρακτήρες μοιάζουν απόλυτα ταιριαστοί με την εποχή τους, απόλυτα χαρακτηριστικοί, απόλυτα βαλμένοι στο χρονικό τους πλαίσιο. Αυτό που αντιπροτείνει η ταινία ως ριμέικ είναι η επιστροφή στο σινεμά. Η αγάπη για το μέσον. Ο Ντελ Τόρο έψαξε στο δικό του κινηματογραφικό σάκο κι έβγαλε από μέσα ένα ξεχασμένο για το μέσο θεατή φιλμ, που όμως έχει να προσδώσει κάτι που μοιάζει λίγο χαμένο στις μέρες μας. Μια ταινία που μοιάζει βγαλμένη από τα σπλάχνα του σινεμά, σα να διαλέγεται το μέσον με το ίδιο το μέσον. Όπως το έθεσε απόλυτα εύστοχα ο Martin Scorcese σε κείμενό του στους LΑ Times και στο οποίο πρακτικά παρακάλεσε το κοινό να μην προσπεράσει το φιλμ του Ντελ Τόρο, αφενός επειδή είναι χλιαρή η υποδοχή στο box office (στην Ελλάδα περιέργως φαίνεται να πηγαίνει αξιοπρεπώς) κι αφετέρου επειδή φαίνεται πως οι εραστές του σινεμά είναι εκείνοι που χτυπάνε το καμπανάκι για τη βιωσιμότητα του σινεμά εντός των αιθουσών και όχι μονάχα στις πλατφόρμες.

Ποιο είναι το διαταύτα για την ίδια την ταινία όμως; Η ερμηνεία του Bradley Cooper ως Stanton Carlile, που επιλέχθηκε μονάχα αφότου ο Leonardo DiCaprio αποχώρησε από τη θέση του πρωταγωνιστή, είναι ο κεντρικός πυλώνας της ιστορίας και θα λέγαμε ότι καταφέρνει να σηκώσει έναν ρόλο που κάποτε δόξασε ο Tyrone Power, ενώ το καστ συμπληρώνουν τα βαριά ονόματα των Toni Collette, Cate Blanchett, Willem Dafoe, Ron Perlman, Rooney Mara και Richard Jenkins. Κι ενώ η ροή των δύο φιλμ κυλά παράλληλα όπως προείπαμε, με το νέο φιλμ να συμβαδίζει περισσότερο με τις αφηγηματικές τακτικές του σήμερα, ήτοι περισσότερο τόνισμα στα συμφραζόμενα του παλιού, με εξαίρεση το κλείσιμο του φιλμ που στιγμιαία αντιστρέφονται οι ρόλοι και το νέο φιλμ γίνεται πιο μηδενιστικό.

Και είναι μηδενιστικό αν το δούμε κάτω από το πρίσμα της επιβίωσης του καλλιτέχνη μέσα στα στούντιο και τους παραγωγούς και την ολοένα έκπτωση της φιγούρας του, από κέντρο του σύμπαντος σε μια περιστασιακή φιγούρα που μπορεί και να αντικατασταθεί για “καλλιτεχνικές διαφορές”. Ο καλλιτέχνης είναι αυτός που ελέγχει το τσίρκο ή το “geek” που περιφέρεται ως άλλος άνθρωπος-ελέφαντας προς προσωρινή τέρψη του κοινού;

Rating: