Ένας ψυχίατρος, στις μελέτες του πάνω στην σχιζοφρένεια, αρχίζει να πειραματίζεται με την ιδέα των θαλάμων απομόνωσης. Τα πειράματά του, στα οποία κάνει και χρήση ψυχεδελικών ουσιών, ξαφνικά παίρνουν τρομακτική τροπή και τα όρια της φαντασίας με την πραγματικότητα θολώνουν. Το πάθος για τη μελέτη του θα του κάνει τον πρωταγωνιστή να ακολουθήσει ένα αυτοκαταστροφικό μονοπάτι το οποίο και εμείς σαν θεατές καλούμαστε να πάρουμε. Το Altered States είναι ταινία τρόμου και επιστημονικής φαντασίας του 1980 που μας κάνει να αναρωτηθούμε σχετικά με υπαρξιακά ερωτήματα για τον ρόλο και την πορεία του ανθρώπου σε αυτό τον πλανήτη και μας καλεί να εξερευνήσουμε μαζί με τον πρωταγωνιστή της τα πιο τρομαχτικά κομμάτια της ανθρώπινης συνείδησης.
Η ιστορία της ταινίας αρχίζει το 1975, όταν τρεις φίλοι, ο Paddy Chayefsky (σεναριογράφος μεταξύ άλλων στα Network του 1976 και Marty του 1955), ο Bob Fosse (σκηνοθέτης και χορογράφος των All That Jazz του 1979 και Chicago του 1975) και ο Herb Gardner (θεατρικός συγγραφέας γνωστότερος για το A Thousand Clowns του 1962, παράλληλα έγινε φιλμ την ίδια χρονιά) απογοητευμένοι από την καριέρα τους, συναντιούνται στο ρεστοράν Russian Tea Room και αρχίζουν αστειευόμενοι να αναπτύξουν μια ιδέα πάνω στο Dr. Jekyll and Mr Hyde του Robert Louis Stevenson με σκοπό τη δημιουργία ενός κινηματογραφικού σεναρίου. Έχοντας καταγράψει την ιδέα σε τρεις σελίδες χαρτί, ο Chayefsky αποφασίζει, έχοντάς τη σαν βάση, να αναπτύξει ένα πιο σοβαρό σενάριο εμπνευσμένο από την Αμερικάνικη επιστημονική κοινότητα της εποχής και κυρίως τις μελέτες του John C. Lilly.
.jpg)
Ο John C. Lilly, εφευρέτης των θαλάμων απομόνωσης, κατά την διάρκεια της δεκαετίας του '60 χρησιμοποιούσε τους θαλάμους υπό την επήρεια ψυχεδελικών ουσιών σε μια προσπάθειά του να εξερευνήσει την ανθρώπινη συνείδηση. Ο Chayefsky παρουσιάζει την ιδέα του στον παραγωγό της Columbia, Daniel Melnick ο οποίος του προτείνει να γράψει την ιστορία του αρχικά ως μυθιστόρημα. Το μυθιστόρημα ολοκληρώνεται το 1978. Λίγο καιρό μετά ο Melnick αποφασίζει να βάλει μπροστά την παραγωγή της ταινίας δίνοντας πλήρη δημιουργική ελευθερία στον Chayefsky. Ο σκηνοθέτης που αρχικά αναλαμβάνει να κάνει αυτό το εγχείρημα πραγματικότητα είναι ο Arthur Penn του σπουδαίου Bonnie and Clyde (1967) μεταξύ άλλων, αλλά παραιτείται λόγω διαφωνιών με τον Chayefsky. Λόγω του συνεχόμενα αυξανόμενου ποσού παραγωγής αποσύρεται και η Columbia και η χρηματοδότηση της ταινίας μεταφέρεται στην Warner Bros.
Τελικά ο σκηνοθέτης που αναλαμβάνει τη ταινία είναι ο Βρετανός Ken Russell σκηνοθέτης μεταξύ άλλων του Tommy (1975) βασισμένη στο ομώνυμο άλμπουμ των The Who, και του The Devils (1971). Ο Russell, γνωστός για τον έντονο οπτικά τρόπο με τον οποίο σκηνοθετεί τις ταινίες του, αλλά και για τον εξίσου έντονο χαρακτήρα του αρχίζει πρόβες υπό την παρουσία του Chayefsky, με τον οποίο όμως η σχέση δεν είναι λειτουργική και προκύπτουν συνεχώς διαφωνίες. Οι διαφωνίες αυτές συνεχίζονται και κατά την διάρκεια των γυρισμάτων, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την αποχώρηση του Chayefsky από το εγχείρημα και την αφαίρεση του ονόματός του από τους τίτλους (χρησιμοποιήθηκε το ψευδώνυμο Sidney Aaron).
Παρά τα προγνωστικά, το Altered States προέκυψε να είναι ένα από τα καλύτερα έργα τρόμου και επιστημονικής φαντασίας στην ιστορία του Hollywood
Μετά από όλα αυτά θα ήταν εύκολο να φανταστεί κανείς ότι το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν απογοητευτικό. Αλλά η ταινία που προέκυψε να είναι, κατά την γνώμη μου, ένα από τα καλύτερα έργα τρόμου και επιστημονικής φαντασίας που έχουν βγει ποτέ από στούντιο του Hollywood. Συνδυάζει στοιχεία από το body horror της δεκαετίας του ‘80 σε μια ιστορία που φαίνεται να είναι βγαλμένη από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας του ‘50 και του ‘60 με έναν “τρελό” επιστήμονα στο επίκεντρο της πλοκής. Αλλά όλα αυτά στήνονται σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο, συνοδευόμενο από εκτενείς επιστημονικές αναλύσεις από τους πρωταγωνιστές κάνοντας τα ακραία τεκταινόμενα που διαδραματίζονται να μοιάζουν αληθινά με έναν τρόπο που σπάνια βλέπει κάποιος σε ταινία του είδους. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο έχουμε το κινηματογραφικό ντεμπούτο του William Hurt στον ρόλο του ψυχολόγου Eddie Jessup, ο οποίος ερευνώντας τη σχιζοφρένεια, ανακαλύπτει ότι οι εναλλακτικές καταστάσεις της συνείδησης μπορεί να είναι πιο αληθινές από όσο νομίζουμε. Μαζί με τους δύο συναδέλφους του (Bob Balaban, Charles Haid) πειραματίζονται με ψυχοτρόπες ουσίες και θαλάμους απομόνωσης κάτι που οδηγεί τον Eddie να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την γυναίκα (Blair Brown) του και την οικογένειά του.
Το Altered States ή όπως είναι ο ελληνικός τίτλος του Ανεξέλεγκτες Καταστάσεις, είναι μια φρενήρης εναλλαγή ανάμεσα σε έντονες ψυχεδελικές σκηνές και επιστημονικές αναλύσεις. Οι σκηνές ψυχεδέλειας είναι άρτια σκηνοθετημένες από τον μαέστρο στο είδος Russell, ενώ ο διάλογος του Chayefsky, αν και πολύ επιστημονικά αναλυτικός και δυσνόητος δίνεται με έντονη συναισθηματική φόρτιση, κάτι που κάνει τον θεατή να μη δυσκολεύεται να τον παρακολουθήσει αλλά του δίνει και αφορμή να δει το έργο πάνω από μια φορά. Η ατμόσφαιρα είναι από τα δυνατότερα χαρτιά τις ταινίας, με την αλλαγή μεταξύ των ρεαλιστικών σκηνών του εργαστηρίου, πολύχρωμες ονειρικές σκηνές που αρχίζουν κυριολεκτικά να εισβάλλουν στο ρεαλισμό και να παίζουν με το μυαλό του θεατή, αφήνοντάς του μια δυσοίωνη ψυχολογία η οποία είναι δύσκολο να εξηγηθεί.
Το Altered States του Ken Russell είναι μια φρενήρης εναλλαγή ανάμεσα σε ψυχεδελικές σκηνές και επιστημονικές αναλύσεις
Ένα από τα σπάνια έργα του είδους που εκτός από την έντονη εμπειρία της παρακολούθησής της, ο πραγματικός τρόμος προκύπτει όταν τελικά κλείσουμε την ταινία, ξαπλώσουμε και αρχίσουμε να ξανασκεπτόμαστε τα θέματα της στο μυαλό μας. Ο Λάβκραφτ θα ήταν περήφανος. Κι εμείς, βλέποντας αυτό το σπουδαίο φιλμ στη μεγάλη οθόνη, στα πλαίσια του Midnight Express.
