Björk : Fossora | Album Review

06/10/2022

Βρίσκομαι εδώ, έχοντας κερδίσει τη μάχη για το ποιος θα γράψει την κριτική για τον καινούριο δίσκο της Björk , που κυκλοφόρησε στις 30/9. Το Fossora είναι η δέκατη ολοκληρωμένη δουλειά της Ισλανδής καλλιτέχνιδας και μας έρχεται πέντε χρόνια μετά το ονειρικό Utopia (2017). Ο τίτλος του δίσκου είναι, όπως πολύ συχνά, ιδιότροπος. Fossora είναι το θηλυκό της λέξης σκαφέας, στη λατινική γλώσσα και μάλλον δεν είναι ιδιαίτερα «ορθό» από γραμματικής άποψης. Ο τίτλος αυτός αποδίδει την επιστροφή της Björk σε πιο γήινους ήχους, σε σχέση με τα παραδεισένια τοπία που έχτισε με το Utopia.

Έχει περάσει πολύς καιρός από την τελευταία κυκλοφορία της Björk και η αλήθεια είναι ότι αυτός είναι ένας δίσκος που αδημονούσα να ακούσω από την αρχή μέχρι το τέλος. Το πρώτο single του δίσκου ήταν το Atopos, το οποίο και κυκλοφόρησε στις 5/09, δίνοντας μια πρόγευση για το τι θα επακολουθούσε. Αυτό είναι ένα κομμάτι βασισμένο στις μελωδίες από μπάσα κλαρινέτα και σε επιθετικά beats που σου δίνουν την αίσθηση ενός εργαλείου που σκάβει το έδαφος. Η Björk δανείζεται από την ιδέα της ατοπίας για να φτιάξει τη συγκεκριμένη σύνθεση. Από φιλοσοφικής άποψης, η ατοπία αφορά στο γεγονός ότι κάποια αισθήματα είναι απερίγραπτα επειδή είναι πρωτότυπα, πολύ έντονα και το να τα βιώσεις είναι σπάνιο.

Bjork

Τα θεμέλια αυτού του δίσκου βρίσκονται στην οικογένεια. Ο Sindri και η Isadora, τα δύο παιδιά της Björk εμφανίζονται σε δύο από τις συνθέσεις του δίσκου (Ancestress και Her Mother’s House, αντίστοιχα). Ειδικότερα, το Ancestress είναι ο βασικός πυλώνας που στηρίζει όλο το οικοδόμημα που λέγεται Fossora. Χάρη σε αυτό το κομμάτι εξερευνώνται εντόνως η θηλυκότητα, η μητριαρχεία, η οικογένεια, η ενότητα. Το Ancestress αποτελεί έναν επικήδειο ύμνο προς τη μητέρα της Björk , η οποία πέθανε το 2018. Η Björk περιγράφει τη σχέση της με τη μητέρα της και όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που καθόρισαν και την ίδια ως ύπαρξη (καλλιτεχνική και όχι). Παραδείγματος χάριν, αναφορές στο γεγονός ότι η μάνα της ήταν δυσλεκτική και έφτιαχνε καινούριες λέξεις εξαιτίας της δυσλεξίας της, εξηγεί την ιδιόρρυθμη σχέση που έχει η Björk με τη γλώσσα.

Τα θεμέλια του Fossora της Björk βρίσκονται στην οικογένεια

Και θα αφιερώσω και δεύτερη παράγραφο στο Ancestress, διότι πραγματικά είναι μία από τις σπουδαιότερες συνθέσεις της Björk και η απόδειξη ότι αυτό το μυαλό δεν πρόκειται ποτέ να στερέψει, όσα χρόνια και αν περάσουν, όσο και αν έχει κουραστεί και μικρύνει η φωνή της. Ο επικήδειος στήνεται από έγχορδα, gongs, ηλεκτρονικά beats, αρμονίες ανάμεσα στην Björk και το γιό της. Η έννοια του ρυθμού δεν είναι αυστηρά καθορισμένη και νιώθεις συχνά ότι η μουσική «σκοντάφτει», χωρίς όμως να βαραίνει τη ροή της σύνθεσης. Στιχουργικά μεταφερόμαστε σε παιδικές αναμνήσεις και βιώματα της Björk , καθώς και στην εμπειρία των τελευταίων στιγμών της μητέρας της, εντός ενός νοσοκομείου. Ωστόσο η ελπίδα διαρρέει τη σύνθεση. Υπάρχει μια αίσθηση ευγνωμοσύνης και η εικόνα της συνέχειας της οικογένειας και η μεταβίβαση της θέσης της μητριάρχη από τη μάνα στην κόρη. Σπουδαία σύνθεση, το “Ancestress”.

Το Fossora της Björk δίνει αρχικά την αίσθηση ενός ακόμη concept album

Εκ πρώτου ακούσματος, το Fossora δίνει την αίσθηση ότι θα είναι ένα ακόμα concept album, με βάση του τα μπάσα κλαρινέτα. Ωστόσο, ο δίσκος είναι πολλά περισσότερα. Το Allow είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του Utopia και του Fossora και γι’ αυτό ξεχωρίζει. Φαίνεται ότι το συγκεκριμένο κομμάτι είχε γραφτεί για να μπει στο δίσκο Utopia, όμως τελικά αυτό δε συνέβη. Τελικά, έπειτα από μεταποιήσεις, το Allow μετατράπηκε σε μια από τις πιο ιδιαίτερες συνθέσεις του νέου δίσκου. Στο κομμάτι δανείζει τη φωνή της η Emilie Nicolas, η οποία δένει πολύ όμορφα με εκείνη της Björk , στήνοντας μια μουσική όαση. Οι μύκητες έχουν επίσης πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη ιδέα του δίσκου – πράγμα που μαρτυρά το ίδιο το εξώφυλλο του άλμπουμ καθώς και κομμάτια όπως το Fungal City. Το Mycelia είναι ένα ταξίδι με παραισθησιογόνα μανιτάρια. Το Sorrowful Soil είναι ένας baroque βωμός αφιερωμένος στη μητέρα της Björk .

Ειλικρινά χαίρομαι κάθε φορά που αυτός ο άνθρωπος κυκλοφορεί νέο υλικό. Μόνο σεβασμό μπορεί να νιώθει κανείς για αυτή την πρωθιέρεια της μουσικής. Ποτέ δεν απογοητεύει και ποτέ δεν χάνει την ικανότητά της να σε εκπλήσσει. Ακόμα και αν ξέρεις ότι σίγουρα θα ακούσεις κάτι που είναι αφόρητα avant-garde, δεν έχεις ποτέ ιδέα ποια θα είναι η μορφή αυτού και τι έχει σκαρφιστεί η Björk.

Rating:

8.5