Όταν το πείραμα Batman Begins κρίθηκε επιτυχημένο, η συνέχεια ήταν μονόδρομος για τον Κρίστοφερ Νόλαν. Ο Μπάτμαν θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τη νέμεσίς του, Τζόκερ. Ο ρόλος που αποθέωσε ο Θέσαρ Ρομέρο στα 60ς και φυσικά ο μέγας Τζακ (Νίκολσον) στην ταινία του Τιμ Μπάρτον, είχε ήδη πολύ ψηλά τον πήχη όταν ανακοινώθηκε το όνομα της νέας ενσάρκωσης. Χιθ Λέτζερ. Οι αντιδράσεις χλιαρές, ίσως και προβληματισμένες ανα περιπτώσεις (όχι τόσο έντονες όσο όταν ανακοινώθηκε ο Μάικλ Κίτον για Μπάτμαν). Τα παπούτσια του Νίκολσον θεωρήθηκαν μεγάλα για να τα γεμίσει ο νεαρός πρωταγωνιστής. Ωστόσο, αν προσέξει κανείς τη σύντομη, αλλά γεμάτη πορεία του θα διαπιστώσει μια τρομερή ανέλιξη που δυστυχώς κόπηκε πρόωρα. Από το Brokeback Mountain στον Καζανόβα, τους Αδελφούς Γκριμμ μέχρι το I’m not there και τον Ντύλαν στον πρίγκιπα του εγκλήματος.
Ποιος καλύτερος για να τεθεί αντιμέτωπος με έναν ραφιναρισμένο πια Μπάτμαν, έναν Μπρους Γουέιν που φάνηκε να υπερνικά το φόβο του στην πρώτη ταινία, να είναι ο προστάτης μιας πόλης που ασθμαίνει. Η δύναμη της σκιάς έχει ήδη αποτέλεσμα στα πάρε-δώσε της Μαφίας, μέχρι που η κλιμάκωση εμφανίζεται στο πρόσωπο του Τζόκερ. “An unstoppable force meets an immovable object”. Η Γκόθαμ μετά τον ερχομό του Μπάτμαν δεν είναι ηρωικά τακτοποιημένη. Οι πολίτες εξακολουθούν να ζουν δύσκολα, η εγκληματικότητα είναι πιο περιορισμένη μεν, αλλά βρίσκει διαφορετικές διεξόδους και βέβαια το ζήτημα για το ρόλο ενός “εκδικητή” μέσα σε μια κοινωνία παραμένει. Είναι ο Μπάτμαν προϊόν της κοινωνίας επειδή έχει φτάσει το απροχώρητο η κατάσταση ή θα μπορούσε κάποιος άλλος να κάνει την ίδια δουλειά με έννομα μέσα; Το Dark Knight είναι ένα τριμερές σκάκι. Ανάμεσα στον Μπατμαν/Μπρους Γουέιν, το Χάρβεϊ Ντεντ και τον Τζόκερ. Ο πρώτος προσπαθεί με τη σκοτεινή του πλευρά να βοηθήσει την πόλη που του πήρε τα πάντα όταν ήταν μικρός, ο δεύτερος είναι το πρόσωπο της ελπίδας, ο νομοταγής σωτήρας της Γκόθαμ. Και ο τρίτος, το κακό που δεν πατάσσεται. Απλά, στυγνά, χωρίς κίνητρα.
Σε αυτόν τον ιδιότυπο άξονα λοιπόν, βρίσκονται οι ηθικοί κώδικες επάνω στους οποίους ο Νόλαν θέλει να σχεδιάσει την ταινία του. Με την κλιμάκωση να είναι το καύσιμο. Όλα γίνονται πολύ χειρότερα πριν καλυτερεύσουν γιατί ο Μπάτμαν αρνείται να σκοτώσει το Τζόκερ. Αρνείται να απαντήσει σε αυτή την κλιμάκωση, να λυγίσει ακόμα κι όταν χάνονται αγαπημένα του πρόσωπα (ξανά), όπως η Ρέιτσελ (σε αυτή την ταινία την υποδύεται η Μάγκι Τζίλενχαλ), μεγάλη αγάπη του Μπρους και σε σχέση με τον Χάρβεϊ Ντεντ. Και βέβαια, στην πορεία χάνεται και ο ίδιος ο Ντεντ. Από “λευκός ιππότης”, ο εισαγγελέας της Γκόθαμ γίνεται μια διπρόσωπη, χαοτική προσωπικότητα, με σκεβρωμένο κώδικα δικαιοσύνης που κινείται με γνώμονα την εκδίκηση απέναντι στο Μπάτμαν, αλλά και τον Επιθεωρητή Γκόρντον, τους άλλοτε συμμάχους του. Η διαχείριση της απώλειας ανάμεσα στο Σκοτεινό και το Λευκό Ιππότη της Γκόθαμ είναι μια ακόμη ενδιαφέρουσα γραμμή του στόρι, θέλοντας να δείξει την έξωθεν επιρροή του Τζόκερ, ενός τύπου που δεν τον ενδιαφέρει τίποτα, ενός ανθρώπου- προϊόν της ίδιας της ύπαρξης του Μπάτμαν.
Στην πραγματικότητα, το Dark Knight, έχει αυτή την τεράστια απήχηση γιατί συμβολίζει την πτώση του Μπάτμαν. Πάντοτε θελκτική προς το κοινό, η ήττα του ήρωα αφήνει μια αίσθηση ρεαλισμού, γιατί στον κόσμο μας οι ήρωες δεν κερδίζουν πάντα (ή και σχεδόν ποτέ). Το παραμύθι δεν τελειώνει με τη νίκη ή την ήττα κι αυτό γίνεται ξεκάθαρο από την αρχή μέχρι το τέλος του φιλμ. Τίποτα δε λύνεται, καμία εγκληματικότητα δε γιατρεύεται από έναν άνθρωπο και κυρίως οι καλές προθέσεις δε σημαίνουν κάτι όταν το αποτέλεσμα είναι από κακό μέχρι καταστροφικό. Ο Μπάτμαν είναι και θα είναι μια υπέροχη φιγούρα της ποπ κουλτούρας γιατί φαίνεται πάντα να αντιμάχεται μόνος απέναντι σε όλα. Και κυρίως, στέκεται απέναντι στο αιώνιο ερώτημα της κότας και του αυγού. Θα υπήρχε ο Τζόκερ αν δεν υπήρχε ο Μπάτμαν; Η άποψη ότι ο Μπάτμαν θα μπορούσε να έχει κι αυτός ένα δωματιάκι στο 'Ασυλο 'Αρκαμ διέπει πολλές ιστορίες του χαρακτήρα στα κόμικ ανα τα χρόνια. Και αυτό το κοντράστ είναι το σημείο που αναδεικνύει τον ήρωα σε όλο του το μεγαλείο.
Από την άλλη, ο Τζόκερ. Η ερμηνεία του Λέτζερ έχει παγιωθεί πια ως αντιπροσωπευτική, ενώ το Όσκαρ ήταν σχεδόν αναμενόμενο κι αυτό όχι επειδή ο ηθοποιός έφυγε τραγικά λίγο καιρό πριν την πρεμιέρα του φιλμ, δίνοντας ένα πιο βαρύ, πιο μακάβριο ύφος στην ατμόσφαιρά της. Βλέπεις την ουσιαστική, ολοκληρωμένη περφόρμανς ενός ηθοποιού που ρίσκαρε πολλά και έμεινε στην κινηματογραφική αιωνιότητα. Ο Τζόκερ του είναι το ερωτηματικό του χάους. Δεν γνωρίζεις από πού έρχεται, τι θέλει και πώς θα το πετύχει. Είναι οριακά μη-άνθρωπος. Είναι το ανάποδο σύμβολο του Μπάτμαν, ένα γιν-γιανγκ που θα πολεμάει για πάντα. Ο οδηγός της κλιμάκωσης, προσπαθεί να γκρεμίσει τα σύμβολα, τα είδωλα και εν γένει την κοινωνία όπως υφίσταται. Κάθε φορά ανεβάζει τον πήχη, κάθε φορά ποντάρει στην ανατροπή. Ο απόλυτος ανταγωνιστής.
Ο Νόλαν αφήνει στην άκρη τη χαώδη δράση, αν και όποτε το κάνει, γίνεται σε μαεστρικό ΙΜΑΧ, αξιοποιεί περισσότερο τους χαρακτήρες του, παίρνοντας το μάξιμουμ με όσο πιο λίγα μπορεί. Το Dark Knight έσπασε μια για πάντα τα στεγανά για το υπερηρωικό σινεμά και τις δυνατότητές του. Τα πρώτα σημάδια βρίσκονται στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 με τα Σούπερμαν του Ρίτσαρντ Ντόνερ, όμως η γιγάντωση που ήρθε με τον ρεαλισμό που έφερε στο τραπέζι ο Νόλαν μας οδήγησε σε μια ολοκληρωτική άνθιση του είδους. Και θα ακολουθούσε ένα ακόμη μέρος για το κλείσιμο της τριλογίας που άλλαξε το Μπάτμαν για πάντα.
